Update vanuit LNV betreffende AVP: Het is al weer enige tijd geleden dat wij u hebben bericht over de ontwikkelingen ten aanzien van Afrikaanse varkenspest (AVP).

AVP heeft zich in een aantal Europese lidstaten en landen verspreid en is sinds enkele maanden ook aanwezig in een aantal Aziatische landen waaronder China. AVP is met uitzondering van Tsjechië niet onder controle. Het is en blijft van het grootste belang om passende preventieve maatregelen te nemen om verdere verspreiding te voorkomen. In Nederland zijn verschillende acties ingezet om introductie te voorkomen. Via deze willen wij u over de recente ontwikkelingen informeren.

Een positief bericht om mee te beginnen: Tsjechië heeft zichzelf bij de Wereldorganisatie voor diergezondheid (OIE) vrij verklaard van AVP. Het land staat ook niet meer in de bijlage van besluit 2014/709/EU waarin de zonering voor AVP is opgenomen. De Tsjechen hebben de ziekte bij de wilde zwijnen in het besmette gebied uitgeroeid. In diverse gremia zijn zij hiermee gefeliciteerd en wordt hun aanpak als voorbeeld voor andere landen gezien.

In België is het aantal besmettingen bij wilde zwijnen opgelopen tot 719 (stand op 5 april 2019). Er zijn ook enkele besmette wilde zwijnen aangetroffen buiten het besmette gebied, dus in de bufferzone (part I volgens besluit 2014/709/EU). Eén daarvan werd aangetroffen ten noorden van het besmette gebied, enkele andere in een westelijker richting. De overheid heeft hekken neergezet die ervoor moeten zorgen dat migratie van wilde zwijnen wordt belemmerd. Volgens België werken deze hekken naar behoren. De besmette zwijnen buiten het besmette gebied zijn gevonden op plaatsen waar het hekwerk niet volledig was. De maatregelen voor het besmette gebied en voor varkenshouders en andere sectorpartijen zijn nog steeds van kracht. Wel overweegt de overheid om weer recreanten toe te laten in het gebied, wat naar verluidt tot discussie in België heeft geleid. De overheid heeft de OIE gemeld vrij te zijn van AVP bij gehouden varkens.

In Polen en Roemenië gaat de verspreiding onverminderd door. In Roemenië is een groot aantal bedrijven, meestal kleinschalige, besmet geraakt, in Polen eveneens zij het minder. In beide landen zijn ook besmettingen bij wilde zwijnen gemeld.

In Estland zijn in 2018 en tot nu toe geen besmettingen bij gehouden varkens meer geweest. In Letland en Litouwen zijn nog wel meldingen geweest.

In Hongarije is op dit moment alleen nog de wilde zwijnenpopulatie besmet, in Bulgarije zijn enkele besmettingen bij gehouden varkens en wilde zwijnen gerapporteerd.

Sardinië tenslotte is ook nog altijd niet gevrijwaard van infecties.

De Europese Commissie heeft een goed overzicht gegeven van de huidige situatie tijdens het permanent comité voor de diergezondheid (Scopaff) in maart jl.

Ook buiten de Europese Unie maar aan de grenzen, in Moldavië, Rusland, Oekraïne vinden ook nog besmettingen plaats. Vanuit Belarus bereiken ons geen berichten; over de situatie in Georgië is ook niet veel bekend.

AVP is inmiddels ook naar een aantal Aziatische landen verspreid: Mongolië, China, Vietnam en onlangs naar Cambodja. Het betreft voornamelijk gehouden varkens. In China is het over een groot deel van het land verspreid: 122 uitbraken in 30 provincies. Er zijn miljoenen varkens gedood en geruimd.

Zoals al vaker aangegeven heeft een uitbraak van AVP in Nederland grote economische gevolgen voor de varkenshouderij. Varkenshouders zijn er zeer beducht voor en nemen bioveiligheidsmaatregelen om te voorkomen dat het op een bedrijf wordt binnengebracht.

Ook een besmetting van wilde zwijnen heeft grote gevolgen: voor de zwijnenpopulaties, voor terreinbeherende organisaties, recreanten en ook voor varkenshouders. Dat laatste is onder andere het gevolg van handelsbarrières die derde landen kunnen gaan opwerpen, maar ook door EU maatregelen die van toepassing worden in besmette gebieden en de eisen die worden gesteld ten behoeve van het veilig handelen in varkens en hun producten.

Het is daarom van groot belang dat iedereen de risico’s van besmetting van wilde zwijnen kent en er naar handelt. Het risico op introductie in Nederland zit hem momenteel in menselijke handelingen, niet in de migratie van besmette wilde zwijnen, ook niet uit België, aangezien die niet zulke grote afstanden afleggen. Het blijft dus van het grootste belang dat iedereen alert blijft en voorkomt dat er (varkensvlees)producten die mogelijkerwijs besmet zijn met AVP in Nederland in de natuur terecht komt. Varkenshouders, transporteurs, jagers en overheid in EU-lidstaten, zullen zich blijvend moeten inzetten op het voorkómen van verdere verspreiding van de ziekte.

Op 6 maart jl. heeft de Europese Commissie in aanvulling op eerdere correspondentie nogmaals gewezen op het verbod op handel in “feral pigs”, incl. wilde zwijnen. De Nederlandse CVO heeft de EC gemeld dat geen levende wilde zwijnen naar Nederland worden verhandeld of plaats heeft gevonden.

Varkenshouderijen

Varkenshouders en andere organisaties die werkzaam zijn in de facilitaire dienstverlening van de Nederlandse veehouderij dienen passende bioveiligheidsmaatregelen te nemen en hun personeel op te dragen geen varkensvleesproducten mee te nemen uit besmette landen. Varkenshouders wordt verzocht alert te zijn op het uitvoeren en naleven van de maatregelen op het eigen bedrijf.

Vervoermiddelen voor evenhoevigen die terugkomen uit landen met AVP uitbraken dienen onmiddellijk na binnenkomst in Nederland een tweede reiniging en ontsmetting te ondergaan op een erkende reinigings- en ontsmettingsplaats (https://www.nvwa.nl/onderwerpen/reinigen-en-ontsmetten-van-vervoer-en-transportmiddelen/risicolanden-eu-en-tweede-r-o). De NVWA intensiveert de controles op de extra reiniging.

Het preventieteam dat in september is ingesteld komt geregeld bijeen om de actualiteiten te bespreken, te kijken of er aanvullende maatregelen nodig zijn en te inventariseren hoe mensen alert kunnen worden gehouden.

Natuur/wilde zwijnen

Jagers wordt geadviseerd om materialen en kleding goed te reinigen en te desinfecteren. Op de website van de Koninklijke Jagersvereniging staat veel informatie voor jagers hoe zij hygiënemaatregelen toe kunnen passen.

LNV voert monitoring van wilde zwijnen uit en is ook verdenkingen- en uitsluitingsdiagnostiek nog van toepassing.

LNV heeft een plan van aanpak gepubliceerd op de website van de Rijksoverheid (https://www.rijksoverheid.nl/documenten/richtlijnen/2018/11/12/plan-van-aanpak-pva-afrikaanse-varkenspest-bij-wilde-zwijnen-oktober-2018). Dit plan beschrijft in hoofdlijnen hoe LNV samen met de provincies een besmetting van AVP bij wilde zwijnen wil aanpakken en geeft ook weer welke preventieve maatregelen worden genomen. Deze aanpak is gebaseerd op adviezen van de European Food Safety Authority (EFSA), de strategie van de Europese Commissie en het advies van de deskundigengroep dierziekten (september 2018). Daarnaast heeft LNV een protocol opgesteld hoe men moet handelen bij de vondst van dode wilde zwijnen.

Er vindt geregeld overleg plaats met de vier provincies over het verloop van het afschot van zwijnen buiten de aangewezen leefgebieden. Tijdens het algemeen overleg met de vaste commissie voor LNV op 12 februari jl. is AVP kort besproken en dan met name het gerealiseerde afschot en de bewegingsjacht. De minister gaf aan dat het te vroeg was om de resultaten te evalueren.

Dood gevonden wilde zwijnen worden door Wageningen Bioveterinary Research onderzocht op Afrikaanse varkenspest. Alle wilde zwijnen die tot nu toe zijn onderzocht zijn negatief getest.

Overig

Rijkswaterstaat heeft waarschuwingsborden geplaatst bij parkeerplaatsen in de buurt van wilde zwijnenpopulaties en ook een aantal gemeenten heeft dat gedaan.

Bijeenkomsten

Er zijn de afgelopen maanden diverse bijeenkomsten met AVP als onderwerp geweest. Hieronder staan enkele bijeenkomsten waar LNV aan heeft deelgenomen:

• FACE, de European Federation for Hunting and Conservation, had samen met de Europese Commissie een bijeenkomst in Dortmund georganiseerd;
• DWHC, het Dutch Wildlife Health Centre, heeft een bijeenkomst georganiseerd in maart met diverse belanghebbenden;
• De SGE ASF, de Standing Group of Experts on African swine fever in Europe (vallend onder GF TADs, Global Framework for the Progressive Control of Transboundary Animal Diseases) had een bijeenkomst in maart in Praag;
• In december 2018 was er een ministeriele conferentie in Brussel;
• In China is onlangs een symposium geweest waaraan de Nederlandse CVO heeft deelgenomen, evenals vertegenwoordigers van de Chinese overheid, de FAO, de Europese Commissie en de OIE. Er is uitgebreid gesproken over de situatie in China en de aanpak. Ook hebben de Franse en Belgische CVOs de situatie en maatregelen in hun land nogmaals uiteengezet;
• Op de raadswerkgroepen van de Chief Veterinary Officers van de Europese Unie en op het Scopaff (Standing Committee on Plants, Animals, Food and Feed) staat AVP vrijwel iedere keer op de agenda.

Op deze bijeenkomsten wordt onder andere de actualiteit besproken, de aanpak van de ziekte bij gehouden varkens en bij wilde zwijnen, over maatregelen ter preventie van introductie (waaronder het belang van bioveiligheidsmaatregelen) en over de veilige handel in varkens en varkensproducten en eventuele handelsbelemmeringen.

AVP is in de EU en daarbuiten niet onder controle. De FAO en de OIE worden meer en meer actief omdat het niet alleen (meer) een Europees probleem is. Het blijft van het grootste belang de rol van de mens in de verspreiding te onderkennen en er naar te handelen door geen etensresten in de natuur achter te laten en goede hygiënemaatregelen te nemen. Het is van belang om alert te blijven, omdat de ziekte voorlopig nog niet onder controle zal worden gebracht, zeker niet bij wilde zwijnen in een aantal Europese lidstaten. Hoewel de situatie in Tsjechië een positief signaal is moeten we rekening houden met de aanwezigheid van AVP in wilde zwijnen in de EU met alle bijbehorende risico’s van dien.

Bron: Ministerie van LNV