Helaas is er in Nederland weer vogelgriep uitgebroken. Vogelgriep is een H5N1 influenza. Deze stam komt in principe niet bij mensen of varkens voor.

Waarom wordt er dan zo hard ingegrepen, als mensen alleen na zeer intensief contact ziek kunnen worden van deze H5N1 stam?

Bij varkens komt vooral H1N1, H3N2 en H1N2 influenza voor als klassieke stammen. Maar ook pandemische H1N1 en H1N2. Er zijn H1 types die van menselijke, varkens of pluimvee herkomst zijn, dus niet elke H1 is hetzelfde.

Varkens worden gezien als het “reassortment vessel” of te wel recombinatie vat. Dat wil zeggen als er tegelijk een varkensinfluenza en een vogelinfluenza in het lichaam voorkomt, er de mogelijkheid bestaat dat er een nieuw soort influenza ontstaat die erg ziekmakend is.

Na de eerste wereldoorlog is er een epidemie geweest van de Spaanse griep. Deze influenza is meegekomen met Amerikaanse soldaten, maar voor het eerst ontdekt in Spanje, vandaar de naam.

Er zijn in totaal meer mensen omgekomen door de Spaanse griep dan door oorlogshandelingen in de eerste wereldoorlog.

Inmiddels is er wel discussie of recombinatie juist plaatsvindt in varkens of mensen. De Mexicaanse griep in 2009 bijvoorbeeld is altijd als varkensgriep aangewezen die op mensen is overgegaan. Zeker is in ieder geval dat de wereldwijde verspreiding via de mens is gegaan. Verder onderzoek heeft aangetoond dat de Mexicaanse griep in varkens is aangetoond, maar dat de bron van de infectie een mens was.

Influenza lijkt dus makkelijker van mens naar varken te gaan dan van varken naar mens. Met andere woorden het is niet zozeer een zoönose maar meer een reversed zoönose.

Als je dus veel in contact komt met varkens, is het verstandig om je te laten vaccineren tegen influenza. Dat is dus niet alleen voor jezelf, maar ook voor de dieren die je verzorgt. Een volledige bescherming geeft het niet, die wordt geschat op 60%. Deze 60% bestaat uit minder ziekteverschijnselen en minder verspreiding van het virus.

Voor vaccineren bij gelten en zeugen geldt hetzelfde: het helpt voor 60%. De koortspieken zijn minder hoog, hierdoor ook minder terugkomers door koorts. De R waarde is 16. Dat wil zeggen dat een ziek dier 16 andere dieren kan infecteren. Hiermee is griep één van de makkelijkst spreidende ziektes die er zijn.

Door vaccinatie wordt de R waarde minder, maar altijd nog groter dan 1, dus zal nog wel spreiden in een gevaccineerde zeugenstapel. Vooral omdat de zeugenstapel slechts 15% van het totaal aantal dieren is op een gemiddeld vermeerderingsbedrijf met gespeende biggen. De antistoffen uit de biest beschermen de biggen tot op een leeftijd van 5 weken oud. Met of zonder zeugenvaccinatie kan een influenza infectie einde opfok voorkomen bij de gespeende biggen en de vleesvarkens uit deze zeugen.

Gelukkig is influenza wel een “eerlijke” ziekte. Na 7 dagen ontstaan er antistoffen in een varken en zal het virus verdwijnen. Dragerschap, zoals bij PRRS en Mycoplasma, bestaat niet bij influenza.

Op een varkensbedrijf komen echter altijd gevoelige dieren voor die het virus kunnen oppikken en weer uitscheiden. Dus op een varkensbedrijf kan het virus zich wel handhaven, terwijl dit in een enkel dier niet mogelijk is.

Op basis van statistiek kun je zeggen dat tot 500 dieren het aantal contact mogelijkheden nog wel meevalt en zal een infectie uitdoven. Boven de 1000 dieren is het aantal contact mogelijkheden dusdanig dat een infectie niet snel zal uitdoven. Op een bedrijf met 400 zeugen liggen in totaal 3400 dieren met de gespeende biggen erbij. Dit kan verklaren dat influenza soms hardnekkig is, ook met vaccinatie van zeugen en gelten. Helaas is tot op heden het vaccineren van de biggen nog niet mogelijk en/of succesvol geweest.

• Laat je vaccineren als je met varkens werkt.
• Influenza kan gedurende langere tijd circuleren op een varkensbedrijf.
• Vaccineren in combinatie met interne biosecurity kan de ziekteverschijnselen verminderen.